
" เหตุที่ทำให้มนุษย์จำนวนลดลง "
ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ! ข้าพระองค์ได้สดับมาต่อบุรพพรามหมณ์ผู้เฒ่าผู้แก่ ผู้เป็นอาจารย์และปาจารย์กล่าวไว้ว่า ได้ยินว่าแต่ก่อนโลกนี้ ย่อมหนาแน่นด้วยหมู่มนุษย์เหมือนอเวจี บ้าน นิคม ชนบท และราชธานี มีทุกระยะไก่บินตกดังนี้.
ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ ! อะไรหนอเป็นเหตุ เป็นปัจจัยเครื่องทำให้มนุษย์ทุกวันนี้หมดไป ปรากฏว่ามีน้อย แม้บ้านก็ไม่เป็นบ้าน แม้นิคมก็ไม่เป็นนิคม แม้นครก็ไม่เป็นนคร แม้ชนบทก็ไม่เป็นชนบท ?
พราหมณ์ ! ทุกวันนี้มนุษย์กำหนัดแล้วด้วย ความกำหนัดผิดธรรม ถูกความโลภอย่างแรงกล้า ครอบงำ ประกอบด้วยมิจฉาธรรม มนุษย์เหล่านั้น กำหนัดแล้วด้วยความกำหนัดผิดธรรม ถูกความโลภอย่างแรงกล้าครอบงำ ประกอบด้วยมิจฉาธรรม ต่างก็ฉวยศัสตราอันคมเข้าฆ่าฟันกันและกัน เพราะฉะนั้นมนุษย์จึงล้มตายเป็นอันมาก.
พราหมณ์ ! แม้ข้อนี้ก็เป็นเหตุปัจจัย เครื่องทำให้มนุษย์ทุกวันนี้หมดไป ปรากฏว่ามีน้อย แม้บ้านก็ไม่เป็นบ้าน แม่นิคมก็ไม่เป็นนิคม แม้นครก็ไม่เป็นนคร แม้ชนบทก็ไม่เป็นชนบท.
พราหมณ์ ! อีกประการหนึ่ง ทุกวันนี้ มนุษย์กำหนัดแล้ว ด้วยความกำหนัดผิดธรรม ถูกความโลภอย่างแรงกล้าครอบงำ ประกอบด้วยมิจฉาธรรม เมื่อมนุษย์เหล่านั้น กำหนัดแล้วด้วยความกำหนัดผิดธรรม ถูกความโลภอย่างแรงกล้าครอบงำ ประกอบด้วยมิจฉาธรรม ฝนไม่ตกต้องตามฤดูกาล ฉะนั้นจึงเกิดทุพภิกขภัย ข้าวกล้าเสียหาย เป็นเพลี้ยไม่เกิดผล เพราะเหตุนั้นมนุษย์จึงล้มตายเสียเป็นอันมาก.
พราหมณ์ ! แม้ข้อนี้ก็เป็นเหตุ เป็นปัจจัย เครื่องทำให้มนุษย์ทุกวันนี้หมดไป ปรากฏว่ามีน้อย แม้บ้านก็ไม่เป็นบ้าน แม้นิคมก็ไม่เป็นนิคม แม้นครก็ไม่เป็นนคร แม้ชนบทก็ไม่เป็นชนบท.
พราหมณ์ ! อีกประการหนึ่ง ทุกวันนี้ มนุษย์กำหนัดแล้วด้วยความผิดธรรม ถูกความโลภอย่างแรงกล้าครอบงำ ประกอบด้วยมิจฉาธรรม เมื่อมนุษย์เหล่านั้น กำหนัดด้วยความกำหนัดผิดธรรม ถูกความโลภอย่างแรงกล้าครอบงำ ประกอบด้วยมิจฉาธรรม พวกยักษ์ได้ปล่อยมนุษย์ที่ร้ายกาจลงไว้ เพราะฉะนั้นมนุษย์จึงล้มตายเสียเป็นอันมาก.
พราหมณ์ ! แม้ข้อนี้ก็เป็นเหตุ เป็นปัจจัย เครื่องทำให้มนุษย์ทุกวันนี้หมดไป ปรากฏว่ามีน้อย แม้บ้านก็ไม่เป็นบ้าน แม้นิคมก็ไม่เป็นนิคม แม้นครก็ไม่เป็นนคร แม้ชนบทก็ไม่เป็นชนบท.
(เอก. อํ ๒๐/๒๐๓/๔๙๖.)