บุคคล ๔ จำพวกในโลก ผู้สะดุ้งกลัวต่อความตาย และไม่สะดุ้งกลัวต่อความตาย

บุคคล ๔ จำพวกในโลก
ผู้สะดุ้งกลัวต่อความตาย
และไม่สะดุ้งกลัวต่อความตาย

ดูกรพราหมณ์ !
สัตว์ผู้มีความตายเป็นธรรมดา
ย่อมกลัว ถึงความสะดุ้งต่อความตาย มีอยู่

สัตว์ผู้มีความตายเป็นธรรมดา
ไม่กลัว ไม่ถึงความสะดุ้งต่อความตาย มีอยู่

ดูกรพราหมณ์ !
ก็สัตว์ผู้มีความตายเป็นธรรมดา
#ย่อมกลัวถึงความสะดุ้งกลัวต่อความตาย

บุคคลบางคนในโลกนี้
เป็นผู้ยังไม่ปราศจากความกำหนัด
ยังไม่ปราศจากความพอใจ
ยังไม่ปราศจากความรัก
ยังไม่ปราศจากความกระหาย
ยังไม่ปราศจากความเร่าร้อน
ยังไม่ปราศจากความทะยานอยากในกามทั้งหลาย

มีโรคหนักอย่างใดอย่างหนึ่ง ถูกต้องเขา
เมื่อเขามีโรคหนักอย่างใดอย่างหนึ่ง ถูกต้องแล้ว

ย่อมมีความปริวิตกอย่างนี้ว่า
กามอันเป็นที่รักจักละเราไปเสียละหนอ
และเราก็จะต้องละกามอันเป็นที่รักไป

เขาย่อมเศร้าโศก ย่อมลำบากใจ ย่อมร่ำไร
ทุบอกคร่ำครวญถึงความหลงใหล

ดูกรพราหมณ์ !
บุคคลนี้แล ผู้มีความตายเป็นธรรมดา
ย่อมกลัว ย่อมถึงความสะดุ้งต่อความตาย

........

อีกประการหนึ่ง

บุคคลบางคนในโลกนี้
เป็นผู้ยังไม่ปราศจากความกำหนัด
ยังไม่ปราศจากความพอใจ
ยังไม่ปราศจากความรัก
ยังไม่ปราศจากความกระหาย
ยังไม่ปราศจากความเร่าร้อน
ยังไม่ปราศจากความทะยานอยากในกาย

มีโรคหนักอย่างใดอย่างหนึ่ง ถูกต้องเขา
เมื่อเขามีโรคหนักอย่างใดอย่างหนึ่ง ถูกต้องแล้ว

ย่อมมีความปริวิตกอย่างนี้ว่า
กายอันเป็นที่รักจักละเราไปเสียละหนอ
และเราก็จะต้องละกายอันเป็นที่รักไป

เขาย่อมเศร้าโศก ย่อมลำบากใจ ย่อมร่ำไร
ทุบอกคร่ำครวญถึงความหลงใหล

ดูกรพราหมณ์ !
บุคคลนี้แล ผู้มีความตายเป็นธรรมดา
ย่อมกลัว ย่อมถึงความสะดุ้งต่อความตาย

.......

อีกประการหนึ่ง

บุคคลบางคนในโลกนี้
เป็นผู้ไม่ได้ทำความดีไว้ ไม่ได้ทำกุศลไว้
ไม่ได้ทำความป้องกันความกลัวไว้
ทำแต่บาป ทำแต่กรรมที่หยาบช้า
ทำแต่กรรมที่เศร้าหมอง

มีโรคหนักอย่างใดอย่างหนึ่ง ถูกต้องเขา
เมื่อเขามีโรคหนักอย่างใดอย่างหนึ่ง ถูกต้องแล้ว

ย่อมมีความปริวิตกอย่างนี้ว่า
เราไม่ได้ทำความดีไว้ ไม่ได้ทำกุศลไว้
ไม่ได้ทำความป้องกันความกลัวไว้
ทำแต่บาป ทำแต่กรรมที่หยาบช้า
ทำแต่กรรมที่เศร้าหมอง

ดูกรผู้เจริญ !
คติของบุคคลผู้ไม่ได้ทำความดี ไม่ได้ทำกุศล
ไม่ได้ทำความป้องกันความกลัว
ทำแต่บาป ทำแต่กรรมที่หยาบช้า
ทำแต่กรรมที่เศร้าหมอง มีประมาณเท่าใด
เขาละไปแล้ว ย่อมไปสู่คตินั้น

เขาย่อมเศร้าโศก ย่อมลำบากใจ ย่อมร่ำไร
ทุบอกคร่ำครวญถึงความหลงใหล

ดูกรพราหมณ์ !
บุคคลนี้แล ผู้มีความตายเป็นธรรมดา
ย่อมกลัว ย่อมถึงความสะดุ้งต่อความตาย

........

อีกประการหนึ่ง

บุคคลบางคนในโลกนี้
เป็นผู้มีความสงสัยเคลือบแคลง
ไม่ถึงความตกลงใจในพระสัทธรรม

มีโรคหนักอย่างใดอย่างหนึ่ง ถูกต้องเขา
เมื่อเขามีโรคหนักอย่างใดอย่างหนึ่ง ถูกต้องแล้ว

ย่อมมีความปริวิตกอย่างนี้ว่า
เรามีความสงสัยเคลือบแคลง
ไม่ถึงความตกลงใจในพระสัทธรรม

เขาย่อมเศร้าโศก ย่อมลำบากใจ ย่อมร่ำไร
ทุบอกคร่ำครวญถึงความหลงใหล

ดูกรพราหมณ์ !
บุคคลนี้แล ผู้มีความตายเป็นธรรมดา
ย่อมกลัว ย่อมถึงความสะดุ้งต่อความตาย

ดูกรพราหมณ์ !
บุคคลสี่จำพวกนี้ มีความตายเป็นธรรมดา
#ย่อมกลัวถึงความสะดุ้งต่อความตาย

*************

ดูกรพราหมณ์ !
ก็สัตว์ผู้มีความตายเป็นธรรมดา
#ย่อมไม่กลัวไม่ถึงความสะดุ้งต่อความตายเป็นไฉน

บุคคลบางคนในโลกนี้
เป็นผู้ปราศจากความกำหนัด
ปราศจากความพอใจ
ปราศจากความรัก
ปราศจากความกระหาย
ปราศจากความเร่าร้อน
ปราศจากความทะยานอยากในกามทั้งหลาย

มีโรคหนักอย่างใดอย่างหนึ่ง ถูกต้องเขา
เมื่อเขามีโรคหนักอย่างใดอย่างหนึ่ง ถูกต้องแล้ว

ย่อมไม่มีความปริวิตกอย่างนี้ว่า
กามทั้งหลายอันเป็นที่รัก
จักละเราไปเสียละหนอ
และเราก็จักละกามอันเป็นที่รักไป

เขาย่อมไม่เศร้าโศก ไม่ลำบาก ไม่ร่ำไร
ไม่ทุบอกคร่ำครวญ ไม่ถึงความหลงใหล

ดูกรพราหมณ์ !
บุคคลนี้แล ผู้มีความตายเป็นธรรมดา
ย่อมไม่กลัว ไม่ถึงความสะดุ้งต่อความตาย

.......

อีกประการหนึ่ง

บุคคลบางคนในโลกนี้
เป็นผู้ปราศจากความกำหนัด
ปราศจากความพอใจ
ปราศจากความรัก
ปราศจากความกระหาย
ปราศจากความเร่าร้อน
ปราศจากความทะยานอยากในกาย

มีโรคหนักอย่างหนึ่ง ถูกต้องเขา
เมื่อเขามีโรคหนักอย่างใดอย่างหนึ่ง ถูกต้องแล้ว

ย่อมไม่มีปริวิตกอย่างนี้ว่า
กายอันเป็นที่รัก จักละเราไปละหนอ
และเราก็จักละกายอันเป็นที่รักนี้ไป

เขาย่อมไม่เศร้าโศก ไม่ลำบาก ไม่ร่ำไร
ไม่ทุบอกคร่ำครวญ ไม่ถึงความหลงใหล

ดูกรพราหมณ์ !
บุคคลนี้แล ผู้มีความตายเป็นธรรมดา
ย่อมไม่กลัว ไม่ถึงความสะดุ้งต่อความตาย

.......

อีกประการหนึ่ง

บุคคลบางคนในโลกนี้
เป็นผู้ไม่ได้กระทำบาป
ไม่ได้ทำกรรมที่หยาบช้า
ไม่ได้ทำกรรมที่เศร้าหมอง
เป็นผู้ทำความดีไว้ ทำกุศลไว้
ทำกรรมเครื่องป้องกันความกลัวไว้

มีโรคหนักอย่างใดอย่างหนึ่ง ถูกต้องเขา
เมื่อเขามีโรคหนักอย่างใดอย่างหนึ่ง ถูกต้องแล้ว

ย่อมมีความปริวิตกอย่างนี้ว่า
เราไม่ได้ทำกรรมอันเป็นบาป
ไม่ได้ทำกรรมหยาบช้า
ไม่ได้ทำกรรมที่เศร้าหมอง
เป็นผู้ทำกรรมดีไว้ ทำกุศลไว้
ทำกรรมเครื่องป้องกันความกลัวไว้

ดูกรผู้เจริญ !
คติของบุคคลผู้ไม่ได้ทำบาปไว้
ไม่ได้ทำกรรมหยาบช้า
ไม่ได้ทำกรรมที่เศร้าหมอง
ทำกรรมดีไว้ ทำกุศลไว้
ทำกรรมเครื่องป้องกันความกลัวไว้เพียงใด
เขาละไปแล้ว จักไปสู่คตินั้น

เขาย่อมไม่เศร้าโศก ไม่ลำบาก ไม่ร่ำไร
ไม่ทุบอกคร่ำครวญ ไม่ถึงความหลงใหล

ดูกรพราหมณ์ !
บุคคลนี้แล ผู้มีความตายเป็นธรรมดา
ย่อมไม่กลัว ไม่ถึงความสะดุ้งต่อความตาย

.......

อีกประการหนึ่ง

บุคคลบางคนในโลกนี้
เป็นผู้ไม่มีความสงสัย
ไม่มีความเคลือบแคลง
ถึงความตกลงใจในพระสัทธรรม

มีโรคหนักอย่างใดอย่างหนึ่ง ถูกต้องเขา
เมื่อเขามีโรคหนักอย่างใดอย่างหนึ่ง ถูกต้องแล้ว

ย่อมมีความปริวิตกอย่างนี้ว่า
เราไม่มีความสงสัย
ไม่มีความเคลือบแคลง
ถึงความตกลงใจในพระสัทธรรม

เขาย่อมไม่เศร้าโศก ไม่ลำบาก ไม่ร่ำไร
ไม่ทุบอกคร่ำครวญ ไม่ถึงความหลงใหล

ดูกรพราหมณ์ !
บุคคลนี้แล ผู้มีความตายเป็นธรรมดา
#ย่อมไม่กลัวไม่ถึงความสะดุ้งต่อความตาย

…

ดูกรพราหมณ์ !
บุคคลสี่จำพวกนี้แล มีความตายเป็นธรรมดา
ย่อมไม่กลัว ย่อมไม่ถึงความสะดุ้งต่อความตาย

( - จตุกฺก. อํ. ๒๑/๒๓๕-๒๓๘/๑๘๔. )